Acceptance and commitment therapy (ACT) is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie. In ACT wordt cliënten geleerd zich te richten op zaken die ze op directe wijze kunnen beïnvloeden, zoals hun eigen gedrag, in plaats van controle proberen te krijgen over ervaringen die niet direct te beïnvloeden zijn, zoals emoties en gedachten (dit wordt experiëntiële vermijding genoemd). Dit impliceert een acceptatiegerichte houding ten opzichte van deze emoties en gedachten. Kern van ACT is de filosofie dat het vechten tegen onvermijdelijke zaken uiteindelijk ten koste gaat van een waardevol leven. Sinds maart 2011 is ACT in de Verenigde Staten officieel erkend als evidence based.

ACT bestaat uit 6 kernprocessen. We zullen nu elk proces kort bespreken.

• Cognitieve defusie: het leren scheiden van cognities (kennis, ideeën of overtuigingen) en gedrag. Je kunt iets anders doen dan je gedachten je ingeven, wat je dus de keuzevrijheid geeft om het ‘advies’ dat je brein je geeft op te volgen, of niet.Je leert te kijken naar je denken, in plaats van erdoor te worden rondgecommandeerd.
• Hier en nu: Psychisch aanwezig kunnen zijn, bewust stil kunnen staan bij de ervaringen van het moment in plaats van functioneren op de automatische piloot en steeds richten op de toekomt (of het verleden). De andere naam van dit proces is mindfulness: de vaardigheid om oordeelsvrij in het hier-en-nu je ervaringen te observeren en te ondergaan zonder actie te ondernemen om ervaringen te vermijden, te controleren of vast te houden.
• Acceptatie: Het gevecht stoppen tegen ongewenste gedachten, gevoelens en sensaties en de bereidheid opbrengen om deze vervelende interne ervaringen de ruimte te geven, ze er te laten zijn.
• Zelf-als-context: het jezelf leren zien in context (samenhang) met je omgeving, je problemen zijn niet wie je bent. Met andere woorden, dit is het leren jezelf van een afstand te kunnen bekijken los van de rollen die je invult, en de eigenschappen die je jezelf toedicht.
• Verhelderen van waarden: bepalen wat echt waardevol is in het leven, zoals gezondheid, relaties, vriendschap, ontwikkeling, spiritualiteit, creativiteit enzovoorts.Waarden zijn levensrichtingen waarin iemand zich altijd verder kan ontwikkelen. Dit in tegenstelling tot doelen, die bereikt en afgehandeld kunnen worden. Waarden kunnen vertaald worden in doelen. Het zijn echter niet de doelen op zich die voldoening geven, maar het proces van zich op weg begeven om deze doelen na te streven. Zelfs als een doel nooit bereikt wordt, kan de ervaring van ernaar te streven waardevol zijn.
• Toegewijde actie of engagement: de bereidheid om je gedrag stap voor stap te veranderen in de richting van de waarden waaraan je jezelf verbonden hebt en je niet laten leiden door je problemen. Kort gezegd: leven naar je waarden door ernaar te handelen.

Het model gaat er van uit dat alle kernprocessen met elkaar in verband staan en niet los van elkaar gezien worden.Deze zes kernprocessen samen zorgen voor psychologische flexibiliteit; het vermogen om aanwezig te zijn, je open te stellen en te doen wat je moet doen. Deze flexibiliteit zorgt ervoor dat je een vitaal leven kan leiden en voorkomt dat je leven in het teken staat van de problemen die je tegenkomt op je pad. ACT is een ervaringsgerichte therapie en wordt vaak gesteund door metaforen. Daarom wordt bij ACT veel gebruikt gemaakt van ervaringsgerichte oefeningen.